Khám Bệnh Cao Huyết Áp: Quy Trình & Khi Nào Cần Thăm Khám?

Cao huyết áp, hay còn gọi là “kẻ giết người thầm lặng”, là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các biến cố tim mạch nguy hiểm như đột quỵ và nhồi máu cơ tim. Tuy nhiên, ít người nhận ra rằng việc phát hiện và kiểm soát bệnh kịp thời hoàn toàn có thể ngăn chặn những hệ lụy này. Chính vì vậy, khám bệnh cao huyết áp định kỳ không chỉ là một hành động đơn thuần mà còn là lá chắn quan trọng bảo vệ sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn. Bài viết này từ Y-HOMEMEDI sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về quy trình thăm khám, các dấu hiệu cần lưu ý và tầm quan trọng của việc chẩn đoán sớm để bạn luôn chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe tim mạch của mình.

Cao Huyết Áp Là Gì Và Tầm Quan Trọng Của Việc Khám Sớm

Hiểu rõ về bệnh cao huyết áp là bước đầu tiên để chúng ta biết được tại sao cần phải thăm khám và chẩn đoán kịp thời. Đây là một tình trạng sức khỏe phổ biến nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Tổng quan về bệnh cao huyết áp

Cao huyết áp là tình trạng áp lực máu tác động lên thành động mạch tăng cao liên tục. Áp lực này được đo bằng hai chỉ số: huyết áp tâm thu (số trên) và huyết áp tâm trương (số dưới). Một người được chẩn đoán mắc bệnh cao huyết áp khi chỉ số huyết áp thường xuyên trên 140/90 mmHg (theo khuyến nghị của Bộ Y tế Việt Nam và Hội Tim mạch học Việt Nam), hoặc trên 130/80 mmHg (theo một số hướng dẫn quốc tế).

• Cao huyết áp nguyên phát (vô căn): Chiếm đa số các trường hợp (khoảng 90-95%), không xác định được nguyên nhân cụ thể, thường liên quan đến yếu tố di truyền, lối sống.
• Cao huyết áp thứ phát: Chiếm khoảng 5-10%, gây ra bởi một bệnh lý khác như bệnh thận, bệnh tuyến giáp, hẹp động mạch thận hoặc do tác dụng phụ của một số loại thuốc.

Tại sao cần khám và chẩn đoán sớm?

Cao huyết áp thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến nhiều người bệnh không hề hay biết về tình trạng của mình. Đây chính là lý do bệnh được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”. Việc chậm trễ trong việc khám bệnh cao huyết áp và chẩn đoán có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng và không thể phục hồi như:

• Biến chứng tim mạch: Suy tim, nhồi máu cơ tim, phì đại cơ tim, các bệnh lý tim mạch khác.
• Biến chứng não: Đột quỵ (tai biến mạch máu não), xuất huyết não, sa sút trí tuệ.
• Biến chứng thận: Suy thận mạn tính, cần lọc máu hoặc ghép thận.
• Biến chứng mắt: Tổn thương mạch máu võng mạc, có thể dẫn đến mù lòa.

Chính vì thế, việc tầm soát và chẩn đoán sớm là chìa khóa để kiểm soát huyết áp, ngăn ngừa hoặc làm chậm tiến trình các biến chứng nguy hiểm, giúp bệnh nhân có một cuộc sống khỏe mạnh hơn.

Khi Nào Bạn Cần Đi Khám Bệnh Cao Huyết Áp?

Biết được khi nào cần đi khám bệnh cao huyết áp là vô cùng quan trọng để không bỏ lỡ “thời điểm vàng” trong việc kiểm soát bệnh.

Các triệu chứng cảnh báo cao huyết áp

Mặc dù cao huyết áp thường không có triệu chứng ở giai đoạn sớm, nhưng khi bệnh trở nặng hoặc đã gây tổn thương các cơ quan, bạn có thể nhận thấy một số dấu hiệu cảnh báo sau:

• Đau đầu âm ỉ hoặc dữ dội: Thường ở vùng chẩm (sau gáy), đặc biệt vào buổi sáng.
• Chóng mặt, hoa mắt, ù tai: Cảm giác mất thăng bằng, nhìn mờ.
• Đau tức ngực, khó thở: Đặc biệt khi gắng sức, dấu hiệu của biến chứng tim mạch.
• Hồi hộp, tim đập nhanh.
• Chảy máu cam thường xuyên.
• Mờ mắt, giảm thị lực đột ngột.
• Buồn nôn, nôn mửa.
• Tiểu đêm nhiều lần.

Các yếu tố nguy cơ cần sàng lọc

Nếu bạn thuộc một trong các nhóm dưới đây, bạn nên chủ động đi khám bệnh cao huyết áp thường xuyên hơn:

• Tuổi tác: Nguy cơ tăng theo tuổi, đặc biệt trên 40 tuổi.
• Tiền sử gia đình: Có bố, mẹ hoặc anh chị em ruột bị cao huyết áp.
• Béo phì, thừa cân: Chỉ số BMI cao.
• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều muối, ít rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất béo bão hòa.
• Lối sống ít vận động.
• Hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia.
• Căng thẳng (stress) kéo dài.
• Mắc các bệnh lý khác: Tiểu đường, bệnh thận mạn tính, rối loạn mỡ máu, ngưng thở khi ngủ.

Tần suất khám sức khỏe định kỳ

Đối với người trưởng thành khỏe mạnh, không có yếu tố nguy cơ, nên kiểm tra huyết áp ít nhất mỗi 2 năm. Tuy nhiên, nếu bạn:

• Trên 40 tuổi.
• Có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ kể trên.
• Huyết áp ở ngưỡng tiền cao huyết áp (120-139/80-89 mmHg).

Bạn nên đi khám bác sĩ và kiểm tra huyết áp hàng năm, hoặc theo chỉ định của bác sĩ để được tư vấn về việc khám bệnh cao huyết áp và quản lý kịp thời.

Quy Trình Khám Bệnh Cao Huyết Áp Chuẩn Y Khoa

Một quy trình khám bệnh cao huyết áp chuẩn y khoa sẽ giúp chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả nhất.

Thăm khám lâm sàng và đo huyết áp

Khi đến thăm khám, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau:

• Hỏi bệnh sử: Thu thập thông tin về các triệu chứng (nếu có), tiền sử bệnh của bản thân và gia đình, các loại thuốc đang sử dụng, thói quen sinh hoạt (hút thuốc, uống rượu, chế độ ăn, mức độ vận động).
• Khám tổng quát: Đánh giá cân nặng, chiều cao (tính BMI), khám tim, phổi, bụng và các dấu hiệu bất thường khác.
• Đo huyết áp: Đây là bước quan trọng nhất. Bác sĩ sẽ đo huyết áp nhiều lần, ở cả hai tay và ở các tư thế khác nhau (nằm, ngồi, đứng) để đảm bảo kết quả chính xác nhất. Huyết áp thường được đo sau khi bệnh nhân đã nghỉ ngơi ít nhất 5 phút, tránh nói chuyện và không uống cà phê, hút thuốc trước khi đo.

Nếu bạn khó khăn trong việc di chuyển hoặc muốn sự tiện lợi, các dịch vụ khám tim mạch tại nhà của Y-HOMEMEDI là một lựa chọn lý tưởng, giúp bạn tiếp cận chăm sóc y tế chuyên nghiệp ngay tại không gian riêng tư của mình.

Các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết

Để đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe và tìm nguyên nhân (nếu là cao huyết áp thứ phát) cũng như các biến chứng, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm cận lâm sàng:

• Xét nghiệm máu:
  • Đường huyết: Kiểm tra tiểu đường, một yếu tố nguy cơ quan trọng.
  • Mỡ máu (lipid máu): Đánh giá nguy cơ xơ vữa động mạch.
  • Chức năng thận: Ure, creatinine, GFR để xem xét biến chứng thận.
  • Điện giải đồ: Natri, kali, canxi để phát hiện mất cân bằng điện giải.
• Xét nghiệm nước tiểu: Tìm protein niệu (dấu hiệu tổn thương thận), glucose niệu.
• Điện tâm đồ (ECG): Đánh giá hoạt động điện của tim, phát hiện phì đại thất trái, thiếu máu cơ tim.
• Siêu âm tim: Đánh giá cấu trúc và chức năng của tim (kích thước buồng tim, chức năng bơm máu, van tim).
• Siêu âm mạch máu: Đôi khi được chỉ định để kiểm tra tình trạng xơ vữa động mạch.
• Đo huyết áp lưu động 24 giờ (Holter huyết áp): Giúp theo dõi huyết áp liên tục trong một ngày đêm, đánh giá huyết áp ban đêm và loại trừ “huyết áp áo choàng trắng”.

Chẩn đoán và phân loại mức độ cao huyết áp

Dựa trên kết quả đo huyết áp và các xét nghiệm, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và phân loại mức độ cao huyết áp của bạn. Việc phân loại này rất quan trọng để quyết định phác đồ điều trị phù hợp nhất:

• Huyết áp bình thường: Dưới 120/80 mmHg.
• Tiền cao huyết áp: 120-139/80-89 mmHg.
• Cao huyết áp độ 1: 140-159/90-99 mmHg.
• Cao huyết áp độ 2: Từ 160/100 mmHg trở lên.
• Cơn tăng huyết áp cấp cứu: Huyết áp trên 180/120 mmHg kèm tổn thương cơ quan đích.

Quản Lý và Điều Trị Cao Huyết Áp Sau Chẩn Đoán

Sau khi được chẩn đoán, việc quản lý và điều trị cao huyết áp là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự phối hợp giữa bác sĩ và bệnh nhân.

Thay đổi lối sống: Chế độ ăn, tập luyện, giảm stress

Thay đổi lối sống là nền tảng của mọi phác đồ điều trị cao huyết áp, thậm chí có thể giúp kiểm soát bệnh ở giai đoạn sớm mà không cần dùng thuốc. Đây cũng là những biện pháp phòng ngừa bệnh tim mạch hiệu quả:

• Chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension): Tập trung vào rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, đạm ít béo, hạn chế muối, đường, chất béo bão hòa và cholesterol.
• Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5-7 ngày/tuần với các bài tập vừa phải như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân (nếu thừa cân, béo phì) có tác động đáng kể đến huyết áp.
• Hạn chế rượu bia: Nam giới không quá 2 ly/ngày, nữ giới không quá 1 ly/ngày.
• Bỏ thuốc lá: Hút thuốc làm tăng huyết áp và nguy cơ biến chứng tim mạch.
• Quản lý căng thẳng: Thực hành yoga, thiền, đọc sách, nghe nhạc hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ tâm lý.

Sử dụng thuốc hạ huyết áp theo chỉ định

Khi các thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát huyết áp hoặc khi bệnh đã ở mức độ nặng, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc hạ huyết áp. Có nhiều nhóm thuốc khác nhau, mỗi loại có cơ chế tác dụng riêng:

• Thuốc lợi tiểu: Giúp cơ thể loại bỏ nước và natri dư thừa.
• Thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors) hoặc ức chế thụ thể Angiotensin II (ARBs): Giãn mạch, giảm gánh nặng cho tim.
• Thuốc chẹn Beta: Làm chậm nhịp tim và giảm lực bơm máu của tim.
• Thuốc chẹn kênh Canxi: Giãn mạch máu, hạ huyết áp.
• Thuốc giãn mạch trực tiếp: Giãn mạch máu để hạ huyết áp.

Theo dõi huyết áp tại nhà và tái khám định kỳ

Việc cách kiểm tra huyết áp tại nhà chính xác là một phần quan trọng của quá trình quản lý bệnh. Bệnh nhân nên tự đo huyết áp hàng ngày vào cùng một thời điểm, ghi lại kết quả vào nhật ký và mang theo trong mỗi lần tái khám. Điều này giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện về sự dao động huyết áp của bạn và điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần. Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ là bắt buộc để theo dõi bệnh tim mạch một cách sát sao, đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các biến chứng tiềm ẩn.

Khám bệnh cao huyết áp không chỉ là việc đo một chỉ số mà là cả một quy trình toàn diện để bảo vệ trái tim và sức khỏe tổng thể của bạn. Từ việc nhận biết các dấu hiệu sớm, hiểu rõ các yếu tố nguy cơ, đến tuân thủ quy trình thăm khám chuẩn y khoa và duy trì lối sống lành mạnh, mỗi bước đều đóng vai trò quan trọng. Đừng để “kẻ giết người thầm lặng” này có cơ hội hoành hành. Hãy chủ động tầm soát, thăm khám định kỳ và lắng nghe cơ thể mình. Y-HOMEMEDI luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên hành trình chăm sóc sức khỏe tim mạch, mang đến những dịch vụ y tế chất lượng cao ngay tại nhà bạn. Hãy liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất.